Смерць старога чалавека

      Неабходна пазбыцца ўсяго кепскага, што ў нас ёсць.

   [78] Трэцяя праўда. Звычайна нашыя найлепшыя ўчынкі забруджаныя і сапсаваныя нашай грэшнай натурай. Калі ўліць чыстую празрыстую ваду ў брудную шклянку ці віно ў судзіну, сапсаваную іншым віном, чыстая вада і добрае віно будуць папсаваныя і пачнуць брыдка пахнуць. Так сама і з намі: калі Бог улівае ласкі і нябесную расу ці салодкае віно Сваёй любові ў нашую душу, сапсаваную першародным і цяперашнім грахом, гэтыя дары адразу ж псуюцца дрэннай закваскай, якую ў нас пакінуў грэх. Нашыя ўчынкі, нават самыя ўзвышаныя цноты забруджваюцца ім. Таму вельмі важна, каб атрымаць дасканаласць, якая дасягаецца толькі еднасцю з Езусам Хрыстом, пазбавіцца ўсяго дрэннага, што ў нас ёсць. Інакш наш бясконца чысты Госпад, што не зносіць нават найменшага бруду ў душы, адкіне нас ад Сваіх вачэй і не з’яднаецца з намі.

      Неабходна пазнаць сябе.

   [79] Дзеля таго, каб нам ачысціцца ад саміх сябе, трэба, па-першае, у святле Духа Святога добра ўбачыць нашую дрэнную натуру, нашую няздольнасць да дабра, патрэбнага да збаўлення, нашую поўную слабасць, нашую нясталасць, нашую нягоднасць атрымаць ласкі і нашую несправядлівасць, што відаць ува ўсім. Грэх нашага першага айца нас усіх ледзь не цалкам сапсаваў, зрабіў жорсткімі, ганарлівымі і распушчанымі, як закваска псуе цеста, у якое яе кладуць. Учыненыя намі грахі, смяротныя ці не, прабачаныя ці не, павялічылі нашую віну, слабасць, нясталасць і распушчанасць, а таксама пакінулі кепскія сляды ў нашай душы.

   Нашыя целы настолькі распушчаныя, што названыя Духам Святым целамі граху, зачатымі ў граху, выкармленымі ў граху і здольнымі на ўсё; целы зняволеныя тысячамі хваробаў, што раскладаюцца з дня на дзень і нараджаюць толькі зло, шкоду і распушчанасць.

   Нашая душа, з’яднаная з целам, сталася настолькі цялеснай, што ўжо называецца целам. Кожнае цела знішчыла свой шлях на зямлі. Цяпер мы поўныя толькі граху і слепаты духу, зацвярдзеласці сэрца, слабасці і нясталасці душы, пажадлівасці, узбунтаваных жаданняў і хваробаў у целе. Мы больш ганарлівыя за паваў, больш прывязаныя да зямлі за жабаў, больш агідныя за казлоў, больш зайздросныя за змеяў, больш ненасытныя за свінняў, больш злосныя за тыграў і больш лянівыя за чарапахаў, больш слабыя за трысцінкі і больш нясталыя за флюгеры. Нашае нутро напоўненае толькі нягоднасцю і грахом. І мы заслугоўваем толькі  гневу Божага і вечнага пекла.

   [80] Пасля гэтага ці трэба здзіўляцца, што наш Госпад кажа, што той, хто хоча ісці за Ім, павінен вырачыся самога сябе і зненавідзець сябе; што той, хто будзе любіць душу сваю, страціць яе, а той, хто яе зненавідзіць, уратуе? Гэтая бясконцая Мудрасць, што не дае беспадстаўных загадаў, кажа нам пагарджаць сабою толькі таму, што мы годныя толькі пагарды: няма нічога, настолькі годнага любові, як Бог, няма нічога, настолькі годнага пагарды, як мы самі[1].

      Трэба вырачыся сябе.

   [81] Па-другое, каб вызваліцца ад асабістага “я”, трэба кожны дзень паміраць дзеля саміх сябе. Гэта азначае, што трэба вырачыся памкненняў душы і пачуццяў цела. Трэба глядзець так, як быццам нічога не бачучы, слухаць так, як быццам нічога не чуючы, ужываць рэчы гэтага свету так, як быццам не ўжываючы. Усё гэта святы Павел называе “паміраць кожны дзень” : Quotidie morior! Калі гарчычнае зерне, што ўпадзе ў зямлю, не памрэ, то не прынясе добрага плоду: Nisi  granum  frumenti  cadens  in  terram mortuum fuerit, ipsum solum manet (пар. 1 Кар 15, 21). Калі мы не паміраем дзеля сябе і калі нашыя самыя святыя пабожныя практыкаванні не вядуць нас да гэтага патрэбнага і плённага памірання, яны будуць непатрэбнымі, і нашая справядлівасць стане забруджанай самалюбствам і нашай асабістай воляй. І тады Богу будуць агіднымі ўсе нашыя нават самыя вялікія ахвяры і ўчынкі. А ў гадзіну нашай смерці нашыя рукі будуць пустымі, без цнотаў і заслугаў, і ў нас не будзе нават іскаркі чыстай любові, якая даецца толькі душам, што памерлі дзеля саміх сябе і чыё жыццё схаванае ў Богу з Езусам Хрыстом.

      Дасканалае ўшанаванне Маці Божай і смерць старога чалавека.

   [82] Па-трэцяе, трэба выбраць з усіх формаў ушанавання Найсвяцейшай Дзевы тую, што найпэўней павядзе нас да смерці дзеля сябе саміх, бо яна, гэтая форма ўшанавання, найлепшая і найбольш асвячальная. І не трэба думаць, што золата ўсё тое, што блішчыць, і мёд усё тое, што салодкае, а тое, што лёгкае і практыкуецца найбольшай колькасцю асобаў, будзе найбольш асвячальным. Як ёсць натуральныя таямніцы, каб учыніць натуральныя рэчы за кароткі тэрмін, з найменшай затратай сілаў і з вялікай лёгкасцю, так сама існуюць і таямніцы ласкі, каб учыніць надзвычайныя рэчы хутка, лёгка і пяшчотна. А гэтай таямніцай з’яўляецца неабходнасць вызваліцца ад уласнага “я”, напоўніцца Богам і стаць дасканалым.

   Практыкаванне, якое я хачу адкрыць, - гэта адна з таямніцаў ласкі, пра якую не ведае шмат хрысціянаў, ведае мала пабожных асобаў, практыкуе і спрабуе вельмі мала вернікаў. Каб пачаць адкрываць гэтае практыкаванне, вось чацвёртая праўда, якая з’яўляецца працягам трэцяй.

---

[1] Каб добра зразумець гэтую евангелічную думку, трэба ў гэтым месцы знайсці выразнае адрозненне. Прадметам нашай нянавісці можа быць толькі зло само ў сабе, гэта значыцца, наш грэх, і ніколі не сам чалавек, які створаны на вобраз і падабенства Бога (Быц 1, 27) і мае годнасць Божага дзіцяці (1 Ян 3, 1) нават калі б ён быў самым вялікім грэшнікам (Мц 5, 22). Таму праўда пра нашую грэшную натуру не павінна напаўняць нас пагардай і нянавісцю да яе (Эф 5, 29) – хутчэй радасцю, бо Міласэрная Любоў Бога заўсёды гатовая нам прабачыць (Ян 8, 1-11). Калі б мы былі дасканалымі, то не мелі б патрэбы ў Богу, таму праўда пра нашую мізэрнасць (2 Млх 7, 28) павінна быць для нас радаснай, вызваляльнай і весці нас у міласэрныя рукі Айца (Лк 15, 11-32). Аднак гэта не можа вызваліць нас ад мазольнай працы над утаймаваннем нашых неўпарадкаваных прагненняў і схільнасцяў (Гал 5, 24).